چشم‌انداز اشتغال در 10 سال آینده

گروه صنعت و معدن: توسعه اشتغال پایدار در بخش صنعت، معدن و تجارت را می‌توان یکی از اهداف کلی بخش صنعت، معدن و تجارت براساس افق 1404 دانست؛ به‌طوری‌که براساس  برنامه راهبردی این وزارتخانه رسیدن به اشتغال سه میلیون و 800 هزار نفری برای سال 13966 در نظر گرفته شده، رقمی که در سال 1399 باید به 4 میلیون نفر برسد و تا سال 1404 نیز پیش‌بینی شده که میزان اشتغال این بخش به 4‌میلیون و 500 هزار نفر خواهد رسید. 

 منبع:donya-e-eqtesad.com/ از سوی دیگر در برنامه راهبردی این وزارتخانه صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری، شیمیایی و فلزات اساسی، پیشران‌های اصلی رشد اشتغال صنعتی شناخته شده‌اند که این امر به معنی آن است که این بخش‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتری برای رشد تولید در نتیجه ایجاد اشتغال هستند. براساس آمار‌های اعلام شده بخش صنعت، معدن و تجارت بیش از یک سوم سهم اشتغال کل کشور را به خود اختصاص داده است از این رو، با برنامه‌ریزی صحیح و تمرکز بر صنایع اشتغال‌زا می‌توان علاوه‌بر حفظ وضع موجود و افزایش اشتغال بخش، نسبت به کاهش نرخ بیکاری کشور نیز کمک کرد. همچنین بر اساس شاخص سهم اشتغال بخش بر مبنای اطلاعات کارگاه‌های 10 نفر کارکن و بیشتر مرکز آمار ایران، رشته فعالیت‌های صنایع مواد غذایی و آشامیدنی، تولید محصولات کانی غیرفلزی، وسایل نقلیه زمینی، ریلی و دریایی (خودرو و...)، تولید فلزات اساسی، صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی و تولید منسوجات به ترتیب بیشترین نقش را در اشتغال بخش، داشته‌اند. 

از سوی دیگر در این برنامه به‌منظور توسعه رقابت‌پذیری بخش صنعت، معدن و تجارت در سطح ملی و جهانی و در جهت تحقق اهداف سند چشم‌انداز کشور در افق سال 1404 بر اصول توسعه پایدار، تولید صادرات محور، افزایش ارزش افزوده بخش، رشد و اشتغال پایدار تاکید شده است.

در این راستا 12 رشته فعالیت‌های صنعتی که بیشترین نقش را در شاخص‌های منتخب از جمله سهم ارزش افزوده، اشتغال‌زایی، صادرات، سهم از بازار، مزیت نسبی و زنجیره تامین نیز دارد، مشخص شده که در این خصوص می‌توان به صنایع تولید فرآورده‌های نفتی، مواد و محصولات شیمیایی، محصولات کانی غیر فلزی، وسایل نقلیه زمینی، ریلی و دریایی، معدن و استخراج معدنی، فلزات اساسی، صنایع پیشرفته، محصولات لاستیکی و پلاستیکی، مواد غذایی و آشامیدنی، ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی و تولیدی، نساجی و پوشاک و ماشین‌آلات مولد و انتقال برق اشاره کرد. 

علاوه‌بر برنامه راهبردی در بودجه سال جاری 4 هزار میلیارد تومان منابع برای کمک به برنامه‌های اشتغال‌زا در نظر گرفته شده تا به این طریق فرصت‌های شغلی بیشتری در عرصه فعالیت تولیدی (اعم از صنعت و معدن) ایجاد شود، رقمی که تزریق آن می‌تواند به خروج از رکود بخش تولید منجر شود.

 وضعیت اشتغال سال‌جاری
پیش‌بینی‌های صورت گرفته برای وضعیت اشتغال در 10 سال آینده در حالی است که براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت از میان 32 گروه فعالیت صنعتی، برای طرح‌های با پیشرفت صفر تا 20 درصد، پیش‌بینی اشتغال برای 2 میلیون و 135 هزار و 160 نفر صورت گرفته است. برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 20 تا 40 درصد نیز پیش‌بینی ایجاد اشتغال برای 257 هزار و 206 نفر است. از سوی دیگر، برای طرح‌های دارای پیشرفت فیزیکی 40 تا 60 درصدی نیز 189 هزار و 341 فرصت شغلی پیش‌بینی شده که این میزان اشتغال برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 60 تا 80 درصدی به میزان 128 هزار و 351 نفر است. 

همچنین برای طرح‌هایی که از پیشرفت فیزیکی 80 تا 100 درصدی برخوردارند نیز ایجاد فرصت شغلی برای بیش از 140 هزار و 491 نفر پیش‌بینی شده است.  براساس آمار اعلام شده از سوی وزارتخانه، در مدت زمان مورد بررسی بالاترین میزان اشتغال در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 80 تا 100 درصد، به گروه‌های صنعتی «سایر محصولات کانی غیرفلزی»، «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها»، «ساخت فلزات اساسی»، «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»و «ساخت منسوجات» اختصاص یافته است. گروه «سایر محصولات کانی غیرفلزی» بالاترین سهم را از لحاظ ایجاد فرصت شغلی برای سال جاری در اختیار دارد. در این گروه در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا 20 درصد برای 326 هزار و 648 نفر، در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 20 تا 40 درصد برای 42هزار و 479نفر، در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 40تا 60 درصد برای 25 هزار و 263نفر، در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 60 تا 80 درصد برای 21 هزار و 827 نفر و در نهایت در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 80 تا 100 درصد برای 30 هزار و 367 نفر فرصت شغلی پیش‌بینی شده است. 

در گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» نیز برای سال جاری اشتغال 15 هزار و 37 نفری برای طرح‌های با پیشرفت 80 تا 100 درصدی پیش‌بینی شده است. سومین گروه صنعتی با بیشترین پیش‌بینی اشتغال صنعتی با پیشرفت فیزیکی 80 تا 100 درصد به گروه «ساخت فلزات اساسی» اختصاص دارد؛ برای این گروه ایجاد فرصت شغلی برای 12هزار و 852 نفری پیش‌بینی شده است. اما در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی 60 تا 80 درصد نیز «ساخت فلزات اساسی»، «سایر محصولات کانی غیرفلزی» و «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» بیشترین میزان پیش‌بینی اشتغال را به خود اختصاص داده‌اند. میزان اشتغال پیش‌بینی شده برای گروه «ساخت فلزات اساسی» بالغ بر 25 هزار و 428 نفر، در گروه «سایر محصولات کانی غیرفلزی» 21 هزار و 827 نفر و برای گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» نیز 16 هزار و 83 نفر بوده است. 

در طرح‌های صنعتی با پیشرفت فیزیکی 40‌تا‌60 درصد نیز گروه «ساخت فلزات اساسی» بیشترین میزان اشتغال‌زایی را به خود اختصاص داده است. میزان اشتغال پیش‌بینی شده برای این گروه بالغ بر 28 هزار و 167 نفر است. «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» دومین گروه با بیشترین پیش‌بینی اشتغال‌زایی است؛ برای این گروه اشتغال 27 هزار و 816 نفری پیش‌بینی شده است. برای «سایر محصولات کانی غیرفلزی» نیز اشتغال 25 هزار و 263 نفری پیش‌بینی شده است. 

اما در طرح‌های با پیشرفت 20 تا 40 درصد گروه «سایر محصولات کانی غیرفلزی» با پیش‌بینی اشتغال 42 هزار و 479 نفری بیشترین میزان اشتغال‌زایی را به خود اختصاص داده‌اند. برای گروه «ساخت فلزات اساسی» نیز اشتغالی معادل 41هزار و 712 نفری پیش‌بینی شده است. برای گروه «محصولات غذایی و آَشامیدنی‌ها» نیز اشتغال 37 هزار و 998 نفری پیش‌بینی شده و در طرح‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا 20 درصد که بیشترین میزان اشتغال را به خود اختصاص داده است نیز گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» بیشترین میزان اشتغال را به خود اختصاص داده است، به‌طوری‌که برای این گروه اشتغالی در حدود 348 هزار و 567 نفری پیش‌بینی شده است. برای «سایر محصولات کانی غیرفلزی» نیز اشتغال برای 326 هزار و 648 نفر و برای گروه «ساخت فلزات اساسی» نیز اشتغال برای 253‌هزار و 117 نفر پیش‌بینی شده است.