حمایت از تولید داخلی شرط تحقق اقتصاد مقاومتی
تولید داخلی ستون فقرات اقتصاد مقاومتی است. به عبارت دیگر یکی از شرایط حصول اقتصاد مقاومتی و رهایی از مشکلات اقتصادی در کشور حمایت از تولید داخلی است. رهبر معظم انقلاب در دیدارهای مختلفی که داشته اند؛ مکرر به اهمیت تولید داخلی و ضرورت حمایت از آن تأکید نموده اند. از این رو در این نوشته سعی شده است مسأله حمایت از تولید داخلی و نقش آن در تحققاقتصاد مقاومتی1 در کلام رهبری تبیین شود.
حمایت از تولید داخلی به عنوان یک وظیفه برای همگان
راهکارهای مفید و مؤثر در جهت حمایت و گسترش تولید داخلی
1- جلوگیری از ورود کالای دارای مشابه داخلی از خارج از کشور
«یکى از راه ها این است که جنسى که مشابه داخلى دارد، مطلقاً از خارج وارد نشود؛ این را من بارها گفته ام -حالا مسأله قاچاق را بعد عرض خواهم کرد؛ مسأله قاچاق هم خودش یک مسأله مهمى است- به شکل رسمى وارد نشود. روشهایى [هم] دارد؛ بالا بردن تعرفه ها یا جلوگیرى از واردات در آنجایى که مشابه داخلى وجود دارد. [البته] بهانه هایى آورده می شود -من آن بهانه ها را هم می دانم، آنها را هم شنیده ام؛ حالا اشاره هم خواهم کرد- [اما] اصل باید این باشد که تولید داخلى ترویج بشود. من اطلاع پیدا کردم که در تهران -حالا شاید در شهرستان ها هم هست- بعضى از فروشگاه ها مقید شده اند که جز تولید داخلى را نفروشند؛ تابلو هم زده اند؛ عکسش را گرفتند براى من آوردند و من دیدم. تابلو زده اند، تابلوى بزرگ، که در این فروشگاه فقط تولید داخلى فروش می رود. بارک‌الله! آفرین بر این انسان باغیرت، بر این انسان مصلح! هرچه در این فروشگاه هست، تولید داخلى است. نقطه مقابلش، فروشگاه هایى هستند که وقتى انسان وارد می شود، هرچه چشم می گرداند، تولید خارجى است. متأسفانه بعضى از این فروشگاه ها که فروشگاه هاى بزرگ هم هستند، مربوط به خود دستگاه هاى حکومتى اند! چرا این کار را می کنند؟ این کار باید زشت شمرده بشود. شما می خواهى کارگر داخلى را بیکار کنى، کارگر بیگانه را بهره مند و برخوردار کنى براى پُز دادن! جنسهاى داراى نشان خارجى را [مى‌آورند]، یک عده پولدار هم -پولدارهاى نوکیسه تازه به دوران رسیده که متأسفانه در کشور کم نداریم- دنبال نشانهاى خارجى اند؛ به قول خودشان برندهاى خارجى. بنده از این کلمه «برند» هم خیلى بدم مى آید. فروش کالاى خارجى و مصرف کالاى خارجى باید در جامعه به عنوان یک ضد ارزش شناخته بشود، مگر آنجایى که مشابه داخلى اش نیست. آنجایى که مشابه داخلى اش نیست، خب بله، اشکالى ندارد؛ ما که دور خودمان حصار نکشیده ایم؛ ما با دنیا ارتباط داریم، تعامل داریم، می خریم، می فروشیم؛ ممکن است یک جاهایى هم باشد که تولید داخلى اصلاً به صرفه نباشد -از این قبیل هم داریم مواردى را- [واردات] اشکالى ندارد. آنجایى که ما تولید داخلى داریم و می خواهیم داشته باشیم و کارگر ما مشغول آن کار است و ارزش افزوده ایجاد می کند، آنجا ما برویم این تولید داخلى را کنار بگذاریم، شبیه این را از خارج بیاوریم با قیمت گاهى چندبرابر و به خاطر اینکه این نشان خارجى دارد، نشان فلان کارخانه معروف فلان کشور اروپایى را دارد، این را مصرف بکنیم، این باید ضد ارزش شمرده بشود».
2- جلوگیری از ورود کالاهای وارداتی به طور معقول
«از کالاهاى وارداتى، همین طور که عرض کردیم، به طور معقول جلوگیرى بشود. من طرفدار افراط در این قضایا نیستم؛ طرفدار حکمت و تدبیر در این قضایا هستم. نمی گویم دروازه ها را [ببندید]؛ نه، مراقبت کنید؛ ببینید چه چیزى باید وارد بشود، وارد کنید و چه چیزى نباید وارد بشود، وارد نکنید. من نمی دانم این قضیه واردات خودروهاى آمریکایى چیست که حالا سر زبانها افتاده و بعضى ها می گویند. خودروهاى آمریکایى را خود آمریکایى ها مصرف نمی کردند؛ این در مطبوعات آمریکایى ها منعکس شد و ما دیدیم؛ می گفتند مصرفش زیاد است، سنگین است. مثلاً فرض کنید ما، از [محصول] فلان کارخانه خودروسازىِ رو به ورشکستگىِ آمریکا استفاده کنیم؛ آن هم آمریکا! جلوى اینها بایستى به طور جدى ایستاد. چه کسى بِایستد؟ خود مسئولین، خود وزراى محترم. من می دانم که افرادى هستند، از پشت فشار مى آورند -منفعت دارند، سود دارند، [لذا] فشار مى آورند- جلوى این فشارها بِایستند، قبول نکنند. من نمی دانم اینکه می گویند واردات لوازم آرایشى در کشور چند میلیارد دلار است، راست است یا نه؟ من تحقیق نکرده ام، شما هم گمان نمی کنم خیلى تحقیق کرده باشید؛ اگر راست باشد بد است. [واردات] لوازم آرایشى، چند میلیارد [دلار]! آن‌هم در کشور ما که حالا این همه موانع و اشکالات برایش درست می کنند؛ براى اینکه فرض کنید فلان خانواده پولدارِ نوکیسه تازه به دنیا رسیده دلشان می خواهد این را داشته باشند. شنیده ام بعضى هایش هم ناسالم است. [در مقابل] اینها بِایستند، مقاومت کنند و نگذارند».
3- مبارز با قاچاق
یک مسأله دیگرى که خیلى مهم است و من این را هم باز با تعدادى از وزراى ذى ربط -چه وزراى کشاورزى، چه وزراى صنعتى و چه بعضى از مسئولین دیگر دولتى- مکرر در گذشته در میان گذاشته ام، [این است که] گاهى اوقات یک جنسى در داخل می تواند تولید بشود، [اما] بعضى ها که از واردات آن جنس سودهاى کلانى می برند مى آیند جلوى این تولید داخلى را می گیرند؛ اگر شد با رشوه -آقا، این کارخانه را تعطیل کن یا نساز و این پول را بگیر- اگر زیر بار نرفت، با تهدید، با جنایت. من نمی خواهم حالا اسم کالاها را بیاورم؛ کالاهایى را مى شناسیم که توان داخلى تولید در آنها هست اما وارد می شود به خاطر اینکه یک عده اى از واردات منتفعند و نمی گذارند در داخل تولید بشود. یک نفر آدم مبتکر مى آید، سرمایه اى هم دارد، فلان جنسى را که بسیار مصرفش در کشور زیاد است می خواهد تولید کند؛ می روند می گویند آقا! این را شما تولید نکن! ده میلیارد یا سى میلیارد بگیر تولید نکن؛ یا آن‌طرف زیر بار می رود و خودش را راحت می کند، یا اگر زیر بار نرفت، به او فشار مى آورند و انواع و اقسام مشکلات را برایش درست می کنند، موانع قانونى سر راهش سبز می کنند، یا بالاخره در نهایت جنایت می کنند، به او ضربه می زنند و طرف را پشیمان می کنند. اینها چیزهاى مهمى است، اینها چیزهاى امنیتى است، اینها چیزهاى ساده اى نیست، با این چیزها نمی شود ساده برخورد کرد. قاچاق این جورى است؛ سم تولید داخلى، قاچاق است».
4- پرهیز از واردات به بهانه فناوری های عقب افتاده
بنده چند سال است دائماً دارم می گویم «همکارى بین صنعت و دانشگاه»؛ نتیجه همکارى صنعت و دانشگاه اینجا ظاهر می شود. صنعت به دانشگاه کمک می کند براى اینکه دانشگاه شیوه هاى جدیدى را براى آن ارائه بدهد و بیافریند؛ هم این سود می برد، هم آن سود می برد. صنعت را به دانشگاه وصل کنید، به مجموعه نخبگان وصل کنید، همین طور که الان خوشبختانه کارهاى زیادى در زمینه شرکتهاى دانش بنیان انجام گرفته و مى بینیم که جوان ایرانى می تواند کار کند. اینجا در همین حسینیه براى من نمایشگاه گذاشتند، بنده آمدم بازدید کردم؛ یک عده پسربچه -جوانهاى دبیرستانى- اینجا جمع بودند، کار کرده بودند. من آمدم گفتم شماها چه کار می کنید، این گفت من این را تولید کرده ام، آن گفت آن را من تولید کرده ام؛ جوان دبیرستانى! خب ذهن ما این جور است، سرمایه انسانى ما این است؛ چرا از این سرمایه انسانى استفاده نکنیم و برویم سراغ خودروى خارجى براى اینکه فّاورى پیشرفته اى دارد؟ خب این فناورى پیشرفته را در داخل به وجود بیاوریم. من مثالهاى زیادى دارم که نمی خواهم بگویم و نمی شود گفت، بعضى از اینها محرمانه است؛ اگر شما می دانستید که جوانهاى ما کجاها و در چه عرصه هایى چه کارهاى بزرگى انجام داده‌اند، واقعاً تعجب می کردید؛ ما از این قبیل فراوان داریم و اطلاعات بنده در این زمینه خیلى زیاد است؛ از اینها استفاده کنیم. اینکه [بگوییم] ما فناورى عقب افتاده داریم، بهانه اى براى واردات نمی شود».6
نتیجه
تولید داخلی در نگاه رهبر از اهمیت والایی برخوردار است. ایشان از سال 89 که نخستین بار واژه اقتصاد مقاومتی را به کار گرفتند تا سال 92 که سیاست های اقتصاد مقاومتی را ابلاغ کردند و تا به امسال (95) که عنوان سال را سال اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل انتخاب نمودند؛ مسأله تولید داخلی و حمایت از آن را مورد توجه قرار داده اند. انتخاب عنوان اقتصاد مقاومتی برای اولین بار در دیدار با کارآفرینان سراسر کشور در سال 89 گواه روشنی بر اهمیت توجه به حمایت از تولید داخلی در تحقق اقتصاد مقاومتی در نگاه ایشان دارد.
رهبری در سالهای اخیر مسأله تولید داخلی را به طور ویژه مورد توجه قرار داده و بر ضرورت حمایت از تولید داخلی تأکید نموده اند. ایشان در دیدار سال گذشته خود با کارگران تقویت تولید داخلی را ستون فقرات اقتصاد مقاومتی بیان نمودند. این نیز خود گواه روشنی بر اهمیت تولید داخلی و حمایت از آن در نگاه رهبری دارد.
ایشان در دیدار امسال خود با کارگران سراسر کشور به مسأله تولید داخلی از زاویه دیگری توجه نموده و تأکید داشتند که تولید داخلی باید یک چیز مقدس شمرده شود و همگان حمایت از تولیدات داخلی را به عنوان یک وظیفه برای خود قلمداد کنند. لذا حمایت از تولیدات داخلی یکی از مطالبات مهم رهبری می باشد که در تحقق اقتصاد مقاومتی و رفع مشکلات اقتصادی مردم می تواند کارساز باشد.
در اقتصاد مقاومتی تولید داخل مهم قلمداد می شود. درواقع برای حصول به اقتصاد مقاومتی می بایست از تولید داخلی استفاده کنیم. مردم باید خود راه مصرف کالاهای خارجی را ببندند و مصرف تولیدات داخلی را بر مصرف کالاهایی با مارکهای خارجی ترجیح دهند. به عبارت دیگر «حمایت از تولید ملی، آن بخشِ درونزای اقتصاد ماست و به این بایستی تکیه کرد».7
رهبری پیش از این نیر چندین بار بر استفاده از کالای ایرانی به جای نمونه خارجی آن تأکید کرده بودند. به طور مثال ایشان در دیدار با هزاران نفر از کارگران سراسر کشور، به عده ای که مصرف کالاهای خارجی را نوعی تشخص و برتری می پندارند فرمودند: «یکی از آفات موجود اجتماعی ما که ریشه آن، میراث دوران طاغوت و دوران ظلمانى گذشته است، همین است که افراد، دلبسته به تولیدات بیگانه باشند.
یک وقت تولید داخلی نداشتیم؛ یک وقت تولید داخلی، تولید غیرقابل مصرفی بود؛ امروز اینجوری نیست؛ امروز تولیدات داخلی، تولیدات مرغوب و مطلوب است. در عین حال یک عده ای خوششان می آید که بگویند فلان نشان خارجی روی لباسشان هست یا روی وسیله خوراکیشان هست؛ این یک بیماری است؛ این بیماری را باید علاج کرد.
این کار، توجه نکردن به این است که ما در این مملکت داریم زندگی می کنیم و از نعمتهای الهی بر این کشور داریم برخوردار می شویم. آن وقت پولی را که در این کشور به دست می آوریم، می ریزیم توی جیب یک کارگر خارجی، به زیان یک کارگر داخلی. این معنایش این است که ما به نیاز داخل، به کارگر داخل که دارد زحمت می کشد و جنس تولید می کند، بی اعتنایی می کنیم، می رویم سراغ کارگر خارجی. این خیلی عادت بدی است».8
از نکات دیگری که در جهت حمایت از تولید داخلی مفید و مؤثر است جلوگیری از ورود کالاهای وارداتی به صورت معقول است. متأسفانه در بسیاری موارد مشاهده می شود برخی کالاهای وارداتی هیچ امتیاز والایی نسبت به کالاهای داخلی ندارد اما از آنجایی که برخی به غلط عادت کردند از کالاهای خارجی استفاده کنند، از این کالاها استقبال می کنند. درحالی که این کالاها ممکن است از استانداردهای لازم و بهداشتی برخوردار نباشد و حتی در مواردی مصرف آن سلامت آدمی را به خطر اندازد. نمونه این موارد را می توان در برخی کالاهای آرایشی بهداشتی مشاهده کرد که غیربهداشتی بوده و ورود این کالاها به کشور هیچ ضرورتی نداشته و ندارد. لذا انتظار می رود این امر که مورد توجه رهبری است؛ مورد عنایت ویژه مسئولین قرار گیرد تا تولیدات داخلی جایگاه واقعی خود را در کشور بیابند و کارگر ایرانی به تولید خود افتخار کند و با انگیزه بیشتری به کار خود ادامه دهد.یکی از موارد مهم در جهت حمایت از تولید داخلی که مورد اشاره رهبری است؛ مبارزه جدی با مسأله قاچاق است. ستاد مبارزه با قاچاق یکی از دستگاه هایی است که عملکردش نقش مؤثری در تحقق اقتصاد مقاومتی دارد و باید به وظیفه خودش به موقع، صحیح و قاطع عمل کند. قاچاق بزرگترین ضربات را به تولید داخلی و تولیدکنندگان ایرانی می زند و مانع از اجرای اقتصاد مقاومتی می شود. به تعبیر رهبری «سم تولید داخلى، قاچاق است».
لذا انتظار می رود با توجه به توصیه اکید رهبری بر مبارزه جدی با قاچاق تمامی دستگاه های مسئول از جمله ستاد مبارزه با قاچاق با ورود کالاهای قاچاق و غیرقانونی مبارزه جدی نموده و زمینه تحقق هر چه سریعتر اقتصاد مقاومتی و کاهش مشکلات مردم را فراهم نمایند.
برخی به بهانه اینکه کشور از فناوری پیشرفته ای برخوردار نیست، مبادرت به واردات کالاهایی می کنند. درحالی که کشور ما برخوردار از نیروی انسانی متخصص و شایسته ای است که با تلاش و کوشش توانسته است در بسیاری از عرصه ها جلوتر از بقیه کشورها حرکت کند. رهبری بر این مسأله تأکید نموده و بیان نمودند نباید به بهانه فناوری های عقب مانده اقدام به واردات کرد. می توان با بهره گیری از ذهن های فعال موجود در کشور به بسیاری از فناوری ها دست یافت. به عبارت دیگر در این مسأله نباید گرفتار افراط شد و باید به اندازه و به میزان نسبت به ورود کالاها اقدام نمود. قطعاً با بهره گیری از توان و ظرفیت های جوانان کشور می توان به جایگاه شایسته ای رسید.در شرایطی که تحریم و تهدید دست مایه دشمنان برای فشار بر ملت ایران شده است و حتی مذاکرات هسته ای و برجام هم نتوانسته از مشکلات مردم بکاهد؛ به نظر می رسد حمایت و خرید کالاهای داخلی توسط مردم و مسئولان می تواند تا حد زیادی از مشکلات مردم بکاهد. متأسفانه مصرف کالاهای خارجی همچون ویروسی در کشور گسترش یافته و تمامی جنبه های زندگی افراد را تحت تأثیر قرار داده است. هریک از افراد در منازل یا محیط کار خود با اشیایی لوکس و غیرضروری روبه رو هستند که همگی جز کالاهای خارجی هستند. گویی این جزء فرهنگشان شده است که وجود این کالاها ارتباط مستقیمی با شأن و فرهنگشان دارد. درحالی که این مسائل کالاهای تولید داخل را با خطر جدی روبه رو نموده است. در چنین شرایطی استفاده از کالاهای داخلی که از کیفیت لازم برخوردار هستند، می بایست مورد توجه قرار گیرد.
از طرف دیگر اولین گام در حمایت از تولید ملی و سرمایه گذاران داخلی اصلاح الگوی مصرف به معنای ترغیب مردم به خرید کالای داخلی است. مسلماً برای تحقق این امر مهم در شرایط کنونی اقتصاد جهانی می بایست تمامی توان در جهت سر و سامان دادن به بخش تولید و ارتقای کیفیت محصولات داخلی به کار گرفته شود. متأسفانه مردم نسبت به کالای ایرانی اعتماد ندارند. بی شک مهمترین عامل در جهت توسعه مصرف کالاها و تولیدات داخلی اعتماد مردم به کیفیت آن است. درواقع اگر تولیدات داخلی استاندارد و باکیفیت باشند مردم تمایل بیشتری به مصرف آن از خود نشان می دهند.
اگر تا به حال این موضوع مهم اقتصادی که البته بر تمام شئون زندگی ما تأثیر دارد توجه نکرده یا کم توجهی نموده ایم، پس از این انتظار می رود همه مسئولین و مردم سخنان رهبری را نصب العین خود قرار دهند و از خرید کالاهای خارجی پرهیز کنند. خواه ناخواه ما باید به این سمت حرکت کنیم؛ چرا که حل مشکلات اقتصادی و تحقق اقتصاد مقاومتی در گرو حمایت از تولید داخل و بهره گیری از توان و ظرفیت های داخل کشور است.